HƯỚNG DẪN PHƯƠNG PHÁP PHÒNG VÀ CHỮA BỆNH THÔNG THƯỜNG CHO ONG MẬT

Ong mật cũng như nhiều vật nuôi khác, luôn mắc nhiều loại bệnh. Trong số các bệnh ấy, phổ biến, nguy hiểm và khó chữa trị nhất là bệnh thối ấu trùng.

Một khó khăn trong kỹ thuật nuôi ong chính lại là cách chữa bệnh cho chúng. Có trại nuôi ong có đến dăm bẩy chục tổ ong rồi nhưng không khắc phục được bệnh, chủ trại bỗng trắng tay chỉ trong nửa năm.

1. Biện pháp phòng bệnh

Nuôi ong phải lấy nguyên tắc phòng bệnh là chính. Phòng bệnh bao giờ cũng đơn
giản, đỡ tốn kém nhưng nhiều người nuôi ong lại không chú ý tới. Để phòng bệnh quanh
năm suốt tháng, người nuôi ong phải luôn đảm bảo các biện pháp sau:

-Giữ đàn ong luôn luôn ở thế mạnh, đông quân, nhiều cầu (tối thiểu phải 3 cầu trở lên).
Chỉ đàn ong như thế mới đủ sức chống đỡ với bệnh tật khi mắc phải.

– Đàn ong luôn đảm bảo đủ phấn mật. Nếu rong thiên nhiên thiếu nguồn phấn mật, phải
cho ong ăn bổ sung kịp thời, đảm bảo cho ong chúa đủ điều kiện đẻ liên tục.

– Thường xuyên kiểm tra, thải loại các bánh tổ quá cũ kỹ (không nên dùng bánh tổ quá 2
năm).

– Đảm bảo cho đàn ong thông thoáng mùa hè, kín gió và ấm áp về mùa đông.

– Cách ly kịp thời các đàn mắc bệnh bằng cách đưa chúng đến một địa điểm khác đủ xa
(tưc không để chúng sử dụng chung một nguồn hoa).

– Dùng thuốc phòng bệnh vào thời điểm kết thúc nguồn mật. Cách thực hiện như chữa
bệnh (xem phần dưới) chỉ khác là phải cho ong ăn liền 2 -3 tối rồi thôi ngay.

2. Biện pháp chữa bệnh

Để chữa bệnh cho ong hiệu quả, cần đảm bảo 2 nguyên tắc:
-Phát hiện bệnh đúng lúc mới phát: có thể căn cứ ngay ở hiện tượng bên ngoài của đàn
ong như: đàn ong giảm làm việc, ít đi lấy phấn về, mở nắp thùng thấy ong xao động, sôi
lên, chạy dạt xuống dưới đáy tổ, từ trong thùng có mùi chua xông lên.

– Chẩn đoán đúng bệnh để chọn giải pháp và dùng thuốc đặc hiệu. Phải căn cứ vào các
triệu chứng của từng bệnh được tóm tắt dưới đây để xác định. Gọi đúng tên bệnh là đã
thành công một nửa. Sau đây là các bệnh chính của ong nuôi phổ biến ở các gia đình:

a, Bệnh thối ấu trùng tuổi nhỏ

+ Triệu chứng: ấu trùng thường mắc bệnh ở 2 – 5 ngày tuổi làm cơ thể ấu trùng có màu
trắng đục. Bệnh nặng, ấu trùng khô và teo đi hay chuyển sang màu sẫm, được ong thợ
nhặt, vất ra ngoài tổ.

+ Điều trị: Phát hiện thấy ong mắc bệnh cần cách ly đàn ong bệnh sang địa điểm khác
(nếu nuôi nhiều đàn). Tốt nhất đưa chúng đến chỗ có nguồn hoa. Tăng số quân bám trên cầu bằng cách rút bớt các cầu xấu, quá cũ, nhiễm bệnh nặng…bỏ ra và hủy đi. Các
cầu còn lại đem soi, dùng kẹp mũi nhọn gắn hết ấu trùng nhiễm bệnh đi, đem chôn sâu
dưới đất.

Pha với đường cho ong ăn vào buổi tối các thuốc kháng sinh penicylin hay steptomycin

hoặc hỗn hợp 2 loại đó theo tỷ lệ 1 – 1 với liều lượng:

Từ 10.000 – 20.000 đơn vị/1 cầu ong mỗi tối nếu bệnh nhẹ.

Từ 20.000 – 30.000 đơn vị/1 cầu ong mỗi tối nếu bệnh nặng.

Cũng cho ong ăn 2 – 3 tối liền nhưng khác với phòng bệnh ở chỗ cứ sau 10 ngày lại cho
ăn tiếp thuốc cho đến lúc khỏi. Có thể trộn thêm với vitamin B1, C và phấn hoa.
Nếu bệnh quá nặng, ong không chịu ăn thuốc, đành dùng bình bơm phun nước đường
loãng có pha thuốc kháng sinh. Nên phun vào chiều tối để tránh làm xáo động đàn ong, dễ
dẫn đến ong bốc bay (cách một ngày phun 1 lần).

b, Bệnh ấu trùng tuổi lớn (hay bệnh ấu trùng túi)

+ Triệu chứng: Bệnh xảy ra ở ấu trùng tuổi lớn, thường ở giai đoạn nhộng làm màng vít
nắp thủng lỗ chỗ. Ấu trùng thổi nhũn biến thành cái túi nhọn đầu, bên trong chứa đầy
nước nhầy vàng, có mùi chua khó chịu.

+Điều trị: bệnh này do virus gây ra nên các thuốc kháng sinh đều không có hiệu lực, chỉ

có thể điều trị bằng phương pháp sinh học, cụ thể như sau:

-Cho ăn nước đường 3 – 4 tối hoặc di chuyển ong đến vùng có nhiều mật, phấn dồi dào để
kích thích ong đi làm, vệ sinh và dọn sạch ấu trùng bệnh
Nếu bệnh mới phát,có thể dùng kẹp gắp các ấu trùng bị bệnh bỏ đi. Chú ý không làm cơ
thể chúng vỡ ra vì dễ làm lây bệnh sang các lỗ ở cạnh.

– Mạnh dạn loại các bánh tổ có ấu trùng thối quá nặng ví gắp ra không thể hết. Nếu cần,
bỏ hết cầu, thay thùng, dùng 1 – 2 cầu ở đàn không bệnh đưa sang nhằm giữ ong để đợi
ong xây cầu mới khác.

– Thậm chí, nếu có mũ chúa sẵn, nên thay ong chúa cũ đi. Trong thời gian đợi ong chúa
mới đẻ, ta có cơ hội làm vệ sinh sạch sẽ bánh tổ.

c, Bệnh ỉa chảy

+ Triệu chứng: Ong bụng chướng, không bay nổi, bò lung tung dưới đất và chết hàng
loạt. Bệnh thường xảy ra vào thời kỳ mưa rét kéo dài hay ong ăn phải thức ăn bị ôi, chua,
lên men.

+Điều trị: Phát hiện thấy bệnh, phải gấp rút bỏ máng ăn với thức ăn cũ đi. Nếu ngửi ở
bánh tổ thấy mật cũng chua thì phải quay mật bỏ đi và cho ong ăn nước đường đun kỹ
(xiro đường), có pha gừng (10g gừng tươi/ 1 lít nước đường/ cho 10 cầu trong tối) hoặc
hòa với thuốc Fumagilin (25mg/1 lít xiro cho 40 cầu /1 tối). Gặp trời lạnh, phải che ủ cho
tổ ong thật ấm áp. Chỉ sau vài ngày, bệnh sẽ mau lành.

d, Bệnh xoăn cánh

+ Triệu chứng: Ong non không bay được, thường cố gắng bay lên rồi lại rơi xuống. Kiểm
tra thấy cánh ong non xoăn tít ở 2 hay cả 4 cánh. Bệnh nặng, ong tự bò ra thật xa tổ để
chết.

+ Điều trị: Phải khẩn trương cho ong ăn no đủ mật và phấn, rút bớt cầu để quân bám trên
các cầu còn lại đông lên và chống rét cho ong (cả trong và ngoài tổ) thật chu đáo.

3.Biện pháp tổng hợp

Những năm gần đây, nhiều người nuôi ong lâu năm đều gặp nhau ở cùng một kinh
nghiệm là nếu muốn chữa trị bệnh một cách nhanh chóng và hiệu quả thì phải đồng thời
áp dụng phương pháp chữa bệnh tổng hợp, nghĩa là đồng thời tiến hành một lúc các biện
pháp sau:

-Vừa diệt nguồn bệnh (dùng thuốc đặc trị), vừa nâng cao sức đề kháng cho ong. Chọn các
đàn ong chống trả bệnh tốt nhất để nhân đàn.

– Hạn chế ảnh hưởng của chất độc hóa học (thường là thuốc trừ sâu) đối với ong. Tuyệt
đối không dùng thuốc trừ sâu khi nguồn hoa tiết mật.
– Chống để giống ong bị cận huyết bằng cách thường xuyên trao đổi giống ong giữa các
trại hay bổ sung giống ong rừng về để phục vụ tráng lại giống on đã thoái hóa vì nuôi quá
lâu.

– Phát hiện bệnh ong kịp thời và chữa chạy dứt điểm. Nên tích cực phòng bệnh bằng cách
cho ong ăn nước đường pha kháng sinh lúc kết thúc nguồn hoa.

HƯỚNG DẪN CHỐNG RÉT CHO ONG MẬT

Nuôi ong mật ở miền Bắc nước ta có một khó khăn đặc trưng là đàn ong phải qua đông, đặc biệt là qua tháng giêng, tháng hai (dương lịch). Đây là 2 tháng lạnh nhất của mùa đông. Để chủ động qua đông tốt, người nuôi ong phải chuẩn bị mọi việc từ vài tháng trước đó, nghĩa là phải từ tháng 11 năm trước

Muốn qua mùa đông an toàn, đàn ong cần đông quân, thức ăn đầy đủ, tổ ong được
che ấm áp và phòng chống kịp thời dịch bệnh. Sau đây là các biện pháp để thực hiện tốt
các nguyên tắc đó:

1.Chúa tốt

Chúa tốt là chúa non tơ, trẻ khỏe. Nếu chúa già, nhân dịp tháng 11, đầu tháng 12,
ngoài đồng có phấn, mật của hoa cải, dưa, cà chua, khoai lang và nhiều cây nở hoa vụ thu
đông khác, nên lợi dụng thay ong chúa luôn. Nếu ong chúa già, đẻ kém, chưa thay được,
nên thải chúa đó đi. Ta nhập số cầu, số quân còn lại vào đàn ong có chúa trẻ.

2.Đàn đông quân

Đàn đông quân,nhiều cầu là đàn ong mạnh. Nếu tới tháng 11, đàn ong còn thưa
quân thì phải cho ong ăn thêm đường nhằm thúc chúa khỏe. Thực nghiệm đã chứng minh
khi qua đông, đàn ong càng mạnh, càng đỡ tốn phí mật. Bảng số liệu sau đây nói lên điều
đó:

HƯỚNG DẪN CHỐNG NÓNG, QUA HÈ CHO ONG MẬT

Hàng năm, cứ đến các tháng 6, 7, 8 là thiên nhiên vừa nóng bức, lại vừa cạn kiện nguồn mật. Đàn ong mật bỗng giảm sút trông thấy, đặc biệt là các đàn ong nuôi ở thành phố hay đồng bằng. Các biểu hiện giảm sút của đàn ong như sau

-Ong thưa quân đi nhanh chóng: do ong thợ hết tuổi thọ chết đi nhưng sự bù đắp lại
không đáng kể.

– Ong đi làm thưa thớt, nếu có tấp nập thì chỉ một lúc khoảng sáng sớm. Ong thợ ít đem
phấn về.

– Ong chúa nhỏ hẳn lại, đẻ ít đi. Đôi khi, nóng gay gắt quá (trên 380) thì chúa ngừng đẻ.

– Bệnh ong phát triển, thường là bệnh thối ấu trùng ong. Bệnh lẻ tẻ ở một số đàn hoặc
đồng loạt và dữ dội.

Nếu các biểu hiện trên cùng lúc xảy ra thì đàn ong thế nào cũng sẽ bốc bay. Dẫu có
giữ được chúng cũng khá vất vả.
Để chống nắng nóng, ngay từ đầu tháng sáu, phải chủ động thực hiện các biện pháp
dưới đây:

1. Chống nóng cho ong

Phải đồng loạt thực hiện các công việc sau:
Che nắng cho ong, tránh để tia nắng mùa hè trực tiếp chiếu vào tổ ong. Muốn vậy, cần
di chuyển dần đàn ong vào dưới tán cây, trong thềm nhà. Nơi nào khôn có điều kiện thực
hiện, phải làm mái cho tổ ong hay dùng vải bạt hoặc liếp che nắng từ xa.
Thay tổ ong có thành gỗ dày bằng thùng ong có gỗ mỏng, xốp, tốt nhất là thùng ong
đóng bằng nhiều mảnh ván nhỏ cho thoáng. Nếu không có điều kiện thay thùng thì phải
vệ sinh thùng cũ cẩn thận, sạch sẽ, quét hết sáp ong cũ, bụi bẩn ở đáy thùng đi, diệt sạch
gián, sâu phá tầng, rết, thạch sùng nếu chúng lọt được vào tổ ong.

2. Tăng cường làm thông thoáng cho tổ ong

Nếu thấy trong tổ ong quạt ù ù và nhiều ong thợ bám ngay cửa thùng hoặc xung quanh
thùng ong để quạt là tổ ong kém thông khí. Cần khắc phục ngay bằng các biện pháp:

-Mở hết cỡ cửa thông khí ở phía sau thùng ong.

– Xoay dần cửa tổ ong về phía hướng gió (thường là hướng nam hay đông nam)

– Bỏ hết thước ong ra để không khí trong tổ dễ lưu thông và hơi nóng trong tổ dễ bốc ra.
– Lấy bèo Nhật Bản rải trên nóc tổ, vẩy nước ngoài thùng ong vào giữa lúc trư để góp
phần hạ giảm nhiệt độ.

3. Đảm bảo ong chúa đẻ liên tục

Điều nguy hiểm nhất đối với các đàn ong là do khan hiếm nguồn mật, phấn nên
chúa ngừng đẻ. Để giữ đàn ong, phải kích thích cho ong chúa đẻ liên tục bằng các biện
pháp sau đây:

-Cho ong ăn thêm xiro đường nếu thấy cầu ong khô mật. Nếu cho ăn đường đầy cầu rồi

mà chúa vẫn không chịu đẻ tức thiên nhiên đang thiếu phấn hoa. Mua phấn hoa khô, hòa
với xiro đường cho ăn thêm vào mỗi buổi tối. Nên cho ong ăn vừa đủ liều lượng vì phấn
hoa thừa sẽ dễ bị chua.

– Nếu trong tổ hoàn toàn không còn trứng, nhộng, ấu trùng nữa tức chúa đã dừng đẻ từ lâu
thì nên nhanh chóng rút cầu của đàn có trứng, nhộng, ấu trùng đổi sang để kích thích ong
chúa đẻ lại và phòng chống ong có thể bốc bay.

4. Phòng trừ bệnh và dịch hại

a, Trừ bệnh: Bệnh ong thường phát triển mạnh lúc thiên nhiên khan hiếm nguồn mật. Tốt
nhất, nên phòng trước bằng cách, từ đầu hè nên cho ong ăn xiro đường có pha thuốc
kháng sinh (penicilin hoặc streptomixin…) vào vài buổi tốt. Sau đó vài ngày một lần, nên
kiểm tra bệnh lại thật kỹ. Nếu có dấu hiệu bệnh nên xử lý kịp thời ngay bằng cách:

+Rút bớt cầu cho mật độ ong bám trên cầu tăng lên.

+Bỏ loại các cầu quá cũ, nhất là các cầu có bệnh.

+Tiếp tục cho ong uống thuốc kháng sinh.

b, Trừ dịch hại: Mùa hè thường có nhiều dịch hại với đàn ong yếu. Dịch hại cũng là

nguyên nhân làm đàn ong suy sụp. Biện pháp chống dịch hại như sau:
+Kiểm tra thường xuyên. Gặp thạch sùng, rết, gián…phải đánh, bắt kịp thời.

+Rà soát vỏ thùng ong. Bịt hết các khe, kẽ mà dịch hại có thể xâm nhập. Ván che cửa tổ
nên dùi lỗ đủ vừa để ong chui qua khi ra vào; đồng thời, ngăn chặn gián và thạch sùng có
thể xâm nhập vào tổ ong (chúng không chui qua được lỗ ấy).

+Kiến lửa và kiến mật có thể tấn công ong dữ dội nhất là về ban đêm. Với kiến, biện pháp
tốt hơn cả là kê tổ ong trên giá đỡ có chân đặt trên các bát chứa nước.

HƯỚNG DẪN PHÒNG CHỐNG ONG MẬT BỐC BAY VÀ CHIA ĐÀN

Cái khó khăn nhất của nghề nuôi động vật 6 chân (trong đó có ong mật) so với động vật 4 chân (trâu, bò, lợn, chó…) và động vật 2 chân (gà, vịt, ngan, ngỗng…) là không thể dùng dây chạc, dây xích hay chuồng, cũi để giữ chúng ở với người như một “tù nhân” được

Cái khó khăn nhất của nghề nuôi động vật 6 chân (trong đó có ong mật) so với động
vật 4 chân (trâu, bò, lợn, chó…) và động vật 2 chân (gà, vịt, ngan, ngỗng…) là không thể
dùng dây chạc, dây xích hay chuồng, cũi để giữ chúng ở với người như một “tù nhân”
được

1. Ong bốc bay

Bốc bay là hiện tượng ong bỏ tổ bay đi. Đây vốn là một bản năng tự nhiên của loài
ong khi thực hiện chuyển vùng để tận thu nguồn phấn mật ngoài thiên nhiên. Vì thế vào
mùa khan hiếm nguồn hoa hoặc khi thời tiết quá lạnh, quá nóng, ong chúa thường ngừng
đẻ. Rất may là hiện tượng này được báo trước trong tập tính cũng như các dấu hiệu trong
bánh tổ:

-Ong bỗng đi làm giảm hẳn, kể cả sáng sớm (với mùa hạ) và buổi trưa (với mùa đông)
– Quan sát kỹ các con ong thợ ra vào tổ thấy cơ thể chúng không gầy đi mà mọng đầy
mật.

– Trên bánh tổ không còn trứng hay ấu trùng. Nhộng còn ít hay không còn. Ong chúa cơ

thể nhỏ, bụng ngắn và bò rất nhanh nhẹn.
– Bánh tổ khô mật, thiếu phấn nên rất nhẹ, thường có hiện tượng sâu phá tầng đục thành
các đường ngang dọc trong bánh tổ.

– Nhấc cầu ong lên, thấy ong thợ chạy toán loạn. Sau đó, chúng thường bám quyện với
nhau thành một khối ở phía dưới cầu hay ở thành tổ. Khi xuất hiện tình trạng này là đàn
ong sắp sửa bốc bay.
Bốc bay thường xảy ra vào khoảng 8 – 9 giờ sáng trở đi, nhất là kèm theo các hiện
tượng thay đổi thời tiết như đang rất lạnh bỗng có một ngày ấm; đang gió mùa đông bắc,
bỗng có ngày gió đông nam..v..v

HƯỚNG DẪN CHIA ĐÀN, SAN TỔ ONG MẬT

Đàn ong phát triển, với ong nội chỉ 5 – 6 cầu là ong đã có nhu cầu chia đàn. Nếu gặp nguồn phấn, mật phong phú, chúa sẽ đẻ đến mức độ quá đông quân. Đó là lúc ong chúa bắt đầu đẻ ra ong đực và xây mũ chúa

Để thu mật đạt hiệu quả cao, có thể kìm hãm ong
chia đàn bằng cách cắt các tầng ong có lỗ ong đực và cắt bỏ mũ chúa mới xây đi. Nhưng
với đàn ong quá đông quân, nhiều cầu thì xu thế chia đàn tự nhiên là không thể kìm hãm
được. Như trên đã nói tốt nhất , nên lợi dụng cơ hội này để chia đàn, san tổ.
Có nhiều cách tạo ong chúa và chia đàn nhân tạo mà đều dẫn đến kết quả. Nhưng cách sử
dụng ong chúa non từ đàn chia tự nhiên là tốt nhất. Điều này lại càng dễ dàng và thuận lợi
đối với người bước đầu nuôi ong mật.

1. Sử dụng mũ chúa tự nhiên

Để ong chúa có chất lượng cao, ngoài việc chọn đàn ong có phẩm chất di truyền tốt
như:

-Ong chúa to, bụng dài và mập, đẻ khỏe.

– Đàn ong tụ quân đông, từ 5 – 6 cầu (cá biệt có thể 7 – 8 cầu). Đàn ong mới 3 – 4 cầu đã
xây mũ chúa thì không nên dùng.

– Thời kỳ xây mũ chúa và chia đàn phải là lúc có nguồn phấn mật càng mạnh càng tốt. Có
thể nói gọn “hoa thế nào chúa thế ấy”. Ở miền Bắc, chúa ra đời vào mùa hoa nhãn là tốt
nhất (gọi là ong chúa nhãn). Chúa nhãn hơn chúa vải. Chúa vải hơn chúa táo. Các nguồn
hoa khác, chúa không tốt lắm. Thực tiễn đã có những ong chúa nhãn, chúa vải đẻ khỏe tới
1 – 3 năm thậm chí 4 năm. Từ các ong chúa tốt ấy, có thể xây nên hàng chục cầu mới và
chia ra được thành nhiều đàn.
Thông thường, ong xây mũ chúa đồng loạt ở nhiều cầu.

QUẢN LÝ ĐÀN ONG MẬT BAN ĐẦU

Chọn được đàn ong giống rồi nên chuyển ngay lúc chập tối về địa điểm nuôi và chọn chỗ đặt tổ ổn định ngay trong đêm. Thời gian vất vả nhất cua nghề nuôi ong là lúc này, thường được gọi là thời kỳ quản lý đàn ong ban đầu. Các việc làm thời kỳ này rất quyết định đến sự phát triển của đàn ong và hiệu quả khai thác maatjong sau này. Dù chỉ có một đàn ong hay cả trang trại ong (nhiều đàn) thì cũng phải lần lượt thực hiện các công việc sau đây:

1. Chọn vị trí đặt tổ ong

Vị trí đặt tổ từng tổ ong phải cân nhắc kỹ. Khi đã chót thả ong bay ra rồi, không thể
đổi vị trí đặt tổ ong được nữa. Người mới nuôi ong nên nhờ người có kinh nghiệm hơn
chọn giúp chỗ đặt cho từng đàn ong một. Nó chung, chỗ đặt ong ong phải đồng thời thỏa
mãn các yêu cầu dưới đây:

-Dưới bóng mát: Tốt nhất đặt dưới các bóng cây cao có tán rộng (bàng, vải, nhãn, mít,
bưởi…). Ở thành phố, ít cây có thể đặt thùng ong tước thềm, trong hiên, tong ban công
nhưng chỉ nên đặt từ tầng 2 trở xuống và trành hướng tây và hướng đông bắc (vì có ánh
nắng trực tiếp chiếu)

– Khô ráo: Tránh nắng còn dễ hơn tránh mưa. Vì thế, mỗi đàn ong nên có sẵn một phên
che mưa hay một mảnh ni lông để phủ lên nắp thùng ong khi có mưa bão. Thùng ong cần
kê trên một chiếc giá đóng bằng gỗ cao khoảng 30 – 40 cm để tránh nước mưa ở đất bắn
lên, đồng thời tránh sự đe dọa của cóc, thằn lằn, thạch sùng, rết và các kẻ thù khác của
ong.

ĐỜI SỐNG, TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA ONG MẬT

Công việc vừa giới thiệu (như: chọn giống, mua ong, tìm chỗ đặt ong, quản lý đàn ong ban đầu…) chỉ là công việc bước đầu nhằm nhanh chóng có đàn ong mật giống để nuôi. Muốn nuôi ong có hiệu quả và làm chủ được đàn ong, phải có hiểu biết đầy đủ về đời sống, tổ chức và hoạt động của đàn ong mật.

1. Đời sống của ong mật

Ong mật cũng như kiến, mối…là côn trùng sống thành xã hội. Cái khác, ong mật đã là
một kiểu xã hội đa hình thái có tổ chức cao.
Tính đa hình thái thể hiện ở chỗ trong tổ ong xuất hiện 3 loại thành viên. Các thành
viên có cấu tạo và chức phận khác nhau nhưng lại có liên quan chặt chẽ với nhau. Nếu
một vài cá thể bị tách khỏi đàn sẽ không sống nổi. Các thành viên đó là:
Ong chúa: có màu sẫm, lớn hơn ong thợ và đặc biệt có phần bụng phát triển và kéo dài.
Đó là thành viên duy nhất có chức năng sinh sản, không thể thiếu được với sự sống còn
của đàn ong.
Ong chúa gặp điều kiện thuận lợi mỗi ngày có thể đẻ tới trên dưới 1000 trứng, mỗi ngăn
tổ 1 trứng, xếp thành vòng tròn xoáy trôn ốc từ giữa bánh tổ ra phía ngoài. Nếu ong chúa
nào đẻ lỗ trỗ, đứt quãng thì chứng tỏ chúa đã già. “Chất chúa” do ong chúa tiết ra, được
ong thợ phân đều đi các đàn, góp phần điều khiển đàn ong hoạt động về các mặt:

-Kích thích ong thợ làm việc: thí dụ tổ ong đang mất chúa, nếu có chúa mới, lập tức sẽ
hoạt động sôi nổi hẳn lên.

– Kìm hãm sự phát triển buồng trứng của các ong thợ: ong thợ cũng nở ra từ trứng được
thụ tinh như ong chúa nhưng thiếu buồng trứng. Chính “chất chúa”sẽ góp phần kìm hãm
buồng trứng đó suốt đời.

Ong thợ: có màu sáng và kích thước nhỏ hơn ong chúa nhưng có cánh và giác quan phát
triển hơn. Đó là những ong cái phát triển không đầy đủ, nên không sinh đẻ được nhưng có
khả năng thực hiện nhiều công việc hơn như: tiết sáp, xây tổ, nuôi ong chúa, nuôi ong
non, lấy và chế biến phấn, mật, làm vệ sinh và bảo vệ tổ ong…
Ong thợ là thành viên đông đảo nhất của tổ ong, có từ 10.000 đến 30.000 thậm chí
50000 cá thể ở mỗi tổ. Tuổi thọ ong thợ khoảng trên dưới 40 ngày tùy mùa. Thời gian có
nguồn hoa, ong thợ phải lao động suốt ngày đêm, tuổi thọ của chúng bị rút ngắn.

Ong đực: Có mầu sẫm, kích thước lớn nhưng chỉ thân to, còn bụng ngắn. Ong đực sinh ra
từ những trứng không thụ tinh và chỉ xuất hiện khi đàn ong chuẩn bị thay thế chúa hay
chia đàn. Ong đực không có khả năng lao động, chỉ có một nhiệm vụ duy nhất là thụ tinh
cho ong chúa mà thôi. Hàng ngày, nếu thời tiết tốt, chúng thường bay ra khoảng 5 7 lần
từ 9h sáng đến 15h chiều. Hết mùa gia phối (cuối xuân, cuối thu)ong đực không sinh ra
tiếp nữa. Số còn lại chết dần mòn. Nếu thời tiết xấu hay thức ăn trong tổ kém thì ong đực
bị ong thợ không cho ăn nữa, thậm chí xua đuổi chúng ra khỏi tổ.

2. Sinh sản và phát triển của ong mật.

Sinh sản: Sau khi ra đời ong chúa mất khoảng 3 ngày để hoàn chỉnh bộ máy sinh sản rồi
bắt đầu bay ra khỏi tổ để giao phối với ong đực. Từ ngày thứ 5 đến ngày thứ 7, ong chúa
bay ra nhiều lần. Nhờ chất dẫn dụ sinh dục (feromon) do ong chúa tiết ra, chúng thu hút
hàng trăm con vật bay theo.

CHUẨN BỊ ĐÀN ONG LẤY MẬT VÀ KHAI THÁC MẬT ONG

Thời kỳ khai thác mật ong, đối với người nuôi là một “mùa gặt”. Để “mùa gặt” bội thu và bảo quản tốt sản phẩm của ong cần chú ý các vấn đề chính sau:

1. Chuẩn bị đàn ong khai thác mật

Chuẩn bị tốt đàn ong khai thác mật là yếu tố quyết định thắng lợi. Một đàn ong chuẩn bị
tốt sẽ có năng suất cao gấp 2 – 3 lần đàn ong không được chuẩn bị. Muốn vậy cần thực
hiện các công việc sau:

-Phải bồi dưỡng đàn ong từ sớm: trước khi nguồn hoa mật chính nở ít nhất là 40 – 45
ngày, chuẩn bị bồi dưỡng đàn ong bằng các cách:

– Thay ong chúa già bằng ong chúa trẻ

– Kích thích chúa đẻ trứng và đàn ong xây tổ bằng cách cho ong ăn thêm dung dịch đường
vào ban đêm.
– Mùa đông chống lạnh, mùa hạ chống nóng

– Tích cực phòng và chống bệnh cho ong

Phải chuẩn bị trước tới 40 – 45 ngày vì thế hệ ong thợ đẻ ra vào thời gian ấy đến lúc
nguồn mật chính bắt đầu mới đủ 10 – 15 ngày tuổi, tức tuổi sung sức nhất để đi lấy mật và
chế biến mật ong.

-Phải xây dựng được đàn ong mạnh: Đàn ong mạnh quyết định năng suất mật. Nếu đàn
ong còn yếu thì phải đưa thêm các cầu nhộng ở đàn mạnh sang, sao cho tất cả đều là đàn
ong mạnh, nghĩa là đạt các yêu cầu sau:

– Mỗi đàn phải có từ 4 – 5 cầu ong trở lên. Đàn cự mạnh có thể đạt 6 – 7 cầu.

– Số ong thợ phải đông tương ứng với số cầu, nghĩa là phủ kín cả 2 mặt cầu.

– Tất cả các cầu đều có đủ các thế hệ của ong như trứng, ấu trùng và nhộng vít nắp.

– Ong thợ phải to, mập, có tỷ lệ ở tuổi trưởng thành cao.

– Nhìn bên ngoài tổ ong, thấy ong đi làm tấp nập và mang về nhiều phấn, mật.
Chuẩn bị và thực hiện được 2 việc trên là ta yên tâm, ít nhất về mặt lực lượng ong, để tận
thu nguồn mật ngay từ những ngày đầu.

2. Khai thác mật ong

Đây là thời điểm có ý nghĩa nhất với người nuôi ong, có thể ví như một chiến dịch.

Chiến dịch toàn thắng, phải lần lượt thực hiện các bước sau đây:

XỬ LÝ TÌNH TRẠNG BẤT THƯỜNG Ở ĐÀN ONG

Thời kỳ khai thác mật ong là thời kỳ đàn ong phát triển thuận lợi nhất. Nhưng do con người can thiệp vào đàn ong quá nhiều (trong các thao tác quay mật) nên đàn ong cũng dễ dẫn đến tình trạng bất thường

Nếu không được xử lý kịp thời, dễ dẫn đến việc
tan đàn. Người mới nuôi ong càng dễ gặp phải các sai phạn này và làm đàn ong đang tốt
bỗng suy giảm nhanh chóng, có khi chúng bỏ tổ bốc bay đi mất.

Sau đây là các tình trạng bất thường hay gặp:

1. Đàn ong mất chúa

Ong chúa bỗng nhiên mất do các nguyên nhân sau:

-Khi rũ ong quay mật, ong chúa rơi ra ngoài tổ rồi bị nhện bắt, kiens cắn hay gà mổ ăn
mất.

– Các thao tác, dỡ, lắp cầu ra vào tổ, vô tình đè phải,làm ong chúa chết bẹp.

– Rũ ong để sót chúa trên cầu, khi quay mật chúa mới văng ra và bị chết đuối trong thùng
mật.

– Ngay động tác rũ ong quá mạnh cũng làm cho chúa đang mùa đẻ (bụng to, dài và mọng)
có thể chết vì chấn thương.
Chúa mất khoảng từ 30 phút đến 2 giờ là cả đàn ong sẽ biết và có những biểu hiện sau
đây:

-Ong thợ bay sục sạo tìm chúa: Chúng bay là là trên mặt đất tìm kiếm; bay vòng đi vòng
lại phía trước, phía sau tổ; bay soi xung quanh tường, xung quanh thân cây, kể cả xung
quanh người. Việc bay tìm kiếm kéo dài hàng giờ, ở những đàn mạnh có khi xảy ra suốt
cả ngày.

– Ong đi làm (lấy mật, lấy phấn) kém hẳn đi: Các ong thợ không bay đi kiếm mật mà bám
tản mát thành từng đàm ở vách thùng, vách nắp ngăn, nắp tổ.

– Kiểm tra cầu ong: Chỉ hai, ba ngày sau trong lỗ tổ không còn thấy trứng ong mới đẻ
(trứng nằm ngay sát đáy). Đồng thời ong thợ xây các mũ chúa “cấp tạo”lung tung từ các
ấu trùng bình thường ở mép dưới cầu, có khi xây nối dài thành “vòi mũ” ngay ở giữa cầu
ong. Dấu hiệu ong thợ xây mũ chúa “cấp tạo” là dấu hiệu cuối cùng và chắc chắn vầ tình
trạng ong chúa đã mất.

*Cách xử lý
Trong hoàn cảnh khó khăn ấy, người nuôi ong phải khẩn trương xử lý bằng các biện pháp
sau:

-Đưa vào đàn ong một ong chúa dự trữ hay một ong chúa thải loại của đàn khác để tạm ổn
định đàn ong.

– Nếu có sẵn mũ chúa ở đàn khác (đàn đang ở tình trạng chia đàn) thì ta gắn vào đàn mất
chúa một mũ chúa sắp nở. Mũ chúa cũng có thể xin từ trại ong khác ở xa về nhưng phải
giữ trong túi ngực cho ấm, tránh va chạm và phải vận chuyển về thật nhanh chóng. Có mũ
chúa, đàn ong sẽ ổn định dần và ít lâu sau sẽ có một chúa trẻ hơn ra đời.

– Nếu các cơ hội trên không thể thực hiện được thì đành phải lợi dụng vào chúa “cấp tạo”.
Muốn vậy, người nuôi ong phải chủ động chọn lọc mũ chúa ấy theo cách sau:

+Hủy tất cả mũ chúa vít nắp sớm, chỉ để lại các mũ chúa vít nắp muộn nhất. Mũ chúa vít
nắp sớm đã bồi dưỡng từ những ấy trùng ong thợ nhiều ngày tuổi nên kém chất lượng.

+Trong số các mũ vít nắp muộn để lại, ta chọn một lần nữa để giữ lại mũ chúa to, mập, và
thẳng.

-Có thể tạo ra mũ chúa nhân tạo bằng cách bỏ ấu trùng ở mũ chúa cấp tạo đi, di ấu trùng 1
ngày tuổi (ở đàn khác) sang cho ong thợ ở đàn mất chúa nuôi. Cách này phức tạp với
người mới nuôi ong nên cũng không khuyến khích.

– Ong chúa cấp tạo nói chung là không tốt nhưng có thể giúp đàn ong ổn định tạm thời,
tiếp tục cho khai thác mật ong. Sau này, khi có cơ hội, sẽ thay ong chúa đó bằng một ong
chúa có chất lượng.

– Cuối cùng, nếu các cách xử lý trên đều không có hiệu quả thì chỉ còn cách di chuyển dần
đàn ong mất chúa tới gần đàn ong khác để nhập với đàn ong đó.

2. Ong ăn cắp mật của nhau

Hiện tượng này thường xảy ra khi nuôi nhiều đàn ong hoặc đàn ong nuôi đặt gần trại ong
của hàng xóm. Tuy thế, cũng chỉ gặp sau khi quay mật, nhất là vào thời kì cuối nguồn hoa
hoặc mở đàn ong kiểm tra giữa lúc đang khan hiếm nguồn hoa. Hiện tượng ăn cắp mật
thường thể hiện ở tình trạng đàn ong khỏe, đông quân, kéo vào lấy trộm mật của đàn ong
yếu hơn. Đàn ong yếu phản ứng thường theo hai cách:

-Co cụm lại vào một số cầu đông quân, chừa lại một số cầu mật cho đàn khỏe tự do đến
lấy.
-Ngoan cường chống lại đàn khỏe. Cả hai đàn đều thiệt quân. Cuối cùng, thất bại bao giờ
cũng thuộc về đàn yếu. Đôi khi, cả ong chúa cũng bị cắn chết luôn.
Sự đánh nhau giữa hai đàn có thể kinh động đến các đàn khác, làm cả trại ong lôi cuốn
vào “cuộc chiến”, gây tổn thất không chỉ ở phạm vi hai đàn ong đó mà thôi.

*Cách xử lý

Gặp tình trạng trên, cần nhanh chóng khép hẹp cửa đàn ong bị ăn cắp mật lại, ngậm nước
phun lên các đám ong cắn nhau, vẩy nhẹ ít dầu hỏa xung quanh tổ gặp nạn. Nếu tình hình
cứ tiếp diễn, cần theo dõi xem đàn nào đến cướp mật để khép hẳn cửa tổ đàn đó lại, còn
đàn bị cướp mật có thể tạm xoay hướng đi 180 độ.
Để đề phòng nạn cướp mật xảy ra, nên tránh để hai đàn ong mạnh và yếu ở gần
nhau.

CÁCH MUA VÀ CHỌN GIỐNG ONG MẬT

Sau khi đã đánh giá đầy đủ tiềm năng cây có nguồn mật của địa phương, khi thấy có thể nuôi ong mật được, người bắt đầu nuôi ong cần tiến hành các bước sau đây

1. Chuẩn bị thùng nuôi ong

Thùng nuôi ong ngoại và thùng nuôi ong nội cơ bản giống nhau, chúng chỉ khác nhau
về kích thước mà thôi. Cả hai đều lấy cầu ong làm đơn vị cơ bản. Mỗi cầu ong được cấu
tạo bằng 4 thanh gỗ, có kích thước như sau: (hình 1):

– Thanh trên (H.1A): rộng 28 – 30mm, dài 420m

– Thanh dưới (H.B): rộng 15mm, dài 38mm

– Thanh bên (H.1C): dài 220mm

+ Đầu trên: rộng 28 – 30mm

+ Đầu dưới: rộng 15mm

Thanh bên dùi sẵn 3 lỗ có khoảng cách đều nhau để xuyên sợi dây thép ngang thật
căng, làm chỗ dựa cho tầng chân và cầu ong.
Thùng ong đóng như một cái hòm hình chữ nhật có nắp, để chứa các cầu
ong. Mặt trong thùng về chiều dọc chứa vừa khít thanh trên của cầu ong. Thành trong
thùng ong có đóng 2 gờ gỗ để giữ cầu ong ở trạng thái treo dọc, phía trên cách mép thùng
độ 10mm, phía dưới cách đáy thùng khoảng 20mm. Nghĩa là thùng ong phải sâu khoảng
250mm và có chiều rộng từ 300 – 400mm để có thể chứa được từ 5 – 7 cầu ong.
Kích thước của cầu ong và thùng ong ngoại lớn hơn kích thước trên mỗi chiều
khoảng 50 – 70mm.
Nắp thùng ong đóng sao để vừa chùm khít lên phía trên của thùng ong.
Ngoài ra, phía trước, tấm cửa có đục lỗ để ong ra vào; phía sau có ô cửa thoáng ,
phía trong có bịt lưới chạn, phía ngoài có nắp gỗ đóng mở di dộng.
Gỗ đóng thùng và cầu ong nên chọn loại gỗ nhẹ, dẻo và xốp như gỗ thông, gỗ sung
và gỗ nhóm 6,7 niis chung. Gỗ nên dày từ 15 – 20mm, tốt nhất là dùng miếng liền (nhất là
nắp thùng ong); nếu phải ghép nên làm gờ để nước mưa không lọt được vào thùng ong.

2. Cách chọn giống ong

Có 2 cách cơ bản để có đàn ong giống tốt:

a, Mua ong rừng

Ở các vùng gần rừng núi vào mùa ong ( trước và sau tết âm lịch) thường gặp
những người chuyên bắt ong và bán cả đàn ong ở dạng không có cầu. Người bắt đầu nuôi
ong không nên mua giống ong ở dạng này vì khó giữ mà nên mua ong đã được nuôi sắn
trong đõ. Khi mua, nên chọn đàn ong càng to, càng đông quân, càng tốt
Lúc đem đàn ong về, phải sang thùng theo cách như sau:
Vào cuối buổi chiều, ta mở đõ ong, dùng nước đường pha loãng và phun vào cho
ong ướt cánh để bớt bay. Tiếp theo, ta đốt một nắm hương thổi khói vào cho ong dạt vào
phía trong, để lộ các cầu ong ra.

Lấy dao cắt cầu ong khỏi đõ và nhẹ nhàng dùng tay gắn cầu ong sao cho: mép trên
đính sát thanh trên, lỗ cầu ong nghập trong các sợi dây thép căng ngang. Sau đó dùng dây
lạt xuyên qua cầu ong từ phía dưới để buộc cầu ong treo vào thanh ngang trên.

Chọn chỗ đặt đàn ong và bố trí đàn ong

Đặt đàn ong gần cây nguồn mật khoảng từ 300 – 700 m càng tốt không nên đặt xa quá 1.200 m – Tầm bay đi lấy phấn có hiệu quả của: ong ngoại 2.000 m, còn của ong nội là dưới 1.000 m

– Đặt đàn ong gần cây
nguồn mật khoảng từ 300
– 700 m càng tốt không
nên đặt xa quá 1.200 m
– Tầm bay đi lấy phấn có
hiệu quả của: ong ngoại
2.000 m, còn của ong nội
là dưới 1.000 m

– Đặt cách xa các trại ong
khác khoảng 2 km,

– Một trại nuôi ong nên
đặt khoảng 50 – 60 đàn là
tốt nhất, tuy nhiên để tiện
bảo vệ, quản lý chăm sóc
đàn ong có thể đặt 100 –
200 đàn.

Lưu ý: Khi đặt càng nhiều
đàn tại một chỗ thì năng
suất mật giảm đi và việc
chi phí thức ăn sẽ lớn lên

– Chỗ đặt ong bằng
phẳng, khô ráo tiện
đường giao thông

– Gần nguồn nước sạch để
ong lấy nước, nhưng
tránh đặt sát ao hồ lớn

– Đặt nơi về mùa hè có
bóng râm che mát, mùa
đông không bị gió lạnh
thổi

– Không bị ngập lụt vào
mùa mưa.

– Không đặt thùng ong
gần chuồng gia súc, nhà
vệ sinh

– Không đặt thùng ong
gần nơi có khói bếp, kho
thuốc trừ sâu

– Không đặt thùng ong
ở nơi nhiều nắng
– Không đặt thùng ong
chỗ chật hẹp, nhiều
đàn đặt gần nhau

– An toàn, không bị
mất trộm nhiều người
nuôi ong chọn vườn có
tường rào bảo vệ cao
che chắc chắn. Tuy
nhiên nhiều người nuôi
ong chuyên nghiệp
phải đặt ong ở rừng
cao su hoặc khu đất
trống thì thường làm
lán để trông ong.

2. Bố trí đàn ong

Đối với ong nội:

+ Nếu nuôi một vài đàn thì đặt
các thùng ong cách nhau trên 2m
ngay trong vườn nhà, có giá đỡ
hay cọc cao 40 – 50 cm.

+ Không nên đặt thành hàng
thẳng mà bố trí quanh gốc cây,
vì đặt theo hàng thẳng ong nội
hay vào nhầm tổ, chúa tơ giao
phối hay bị mất. Ong nội nuôi
tại thành phố có thể đặt ở ban
công, trên gác thượng

+ Cửa thùng quay về nhiều hướng nhưng mùa hè tránh hướng Tây, mùa đông
tránh hướng Bắc, phía trước cửa tổ phải quang đãng.

– Đối với ong
ngoại đặt ong theo
các cách sau:
+ Xếp ong theo
hàng một, đàn
cách đàn 1m, hàng
cách hàng 2m

+ Để tránh đàn
ong trôi dạt có thể
bố trí đàn ong
theo hình tròn,
chữ U, nhóm 4
đàn 1 hoặc hình
lượn sóng 

Làm gì khi ong thợ đẻ trứng và Biện pháp phòng chống

Nguyên nhân ong thợ đẻ trứng – Ong thợ là con ong cái nhưng cơ quan sinh dục không phát triển đầy đủ, khi có chúa do bị chất chúa khống chế ong thợ không có khả năng đẻ. – Do đàn ong mất chúa lâu ngày, buồng trứng ong thợ không bị chất chúa khống chế đã phát triển nên một số ong thợ sẽ đẻ trứng.

4.1. Tác hại

– Do ong thợ không giao phối với ong đực nên chỉ đẻ trứng không thụ
tinh mà trứng này nở ra ong đực nên đàn ong suy yếu, dễ mắc bệnh và chết.

– Bánh tổ chóng cũ và đen do phân và áo kén của ong đực nhiều.

– Ong đực do ong thợ đẻ có kích thước nhỏ bé (ong đực còi) nếu giao
phối với chúa tơ thì ảnh hưởng xấu đến thế hệ sau.

4.2 . Nguyên nhân ong thợ đẻ trứng

– Ong thợ là con ong cái nhưng cơ quan sinh dục không phát triển đầy
đủ, khi có chúa do bị chất chúa khống chế ong thợ không có khả năng đẻ.
– Do đàn ong mất chúa lâu ngày, buồng trứng ong thợ không bị chất chúa
khống chế đã phát triển nên một số ong thợ sẽ đẻ trứng.

4.3. Nhận biết ong thợ đẻ trứng– Ong thợ ong nội chuyển màu đen bóng, bụng ong Ý có màu đen sẫm- Trong 1 lỗ tổ có nhiều trứng ( 2 – 8
quả) nghiêng ngả. Khi ong thợ mới
đẻ có thể thấy một lỗ tổ chỉ có một
trứng tuy nhiên các trứng này đẻ lộn
xộn, không ở chính giữa lỗ tổ như
ong chúa đẻ mà ở cả vách lỗ tổ ( do
bụng ong thợ ngắn)

– Nhiều lỗ tổ ong đực vít nắp cao ở
khu các lỗ tổ ong thợ ( ở khu vực
giữa bánh tổ).

– Xuất hiện nhiều ong đực có kích
thước nhỏ bé gọi là ong đực còi

4.4. Phòng chống ong thợ đẻ trứng

– Giữ cho đàn ong luôn có chúa đẻ khỏe

– Nếu mất chúa phải giới thiệu mũ chúa hoặc chúa khác ngay, nếu không
có mũ mà đàn mới mất chúa thì viện cầu ấu trùng dưới 3 ngày tuổi
– Nhập đàn mất chúa vào đàn có chúa.

4.5. Xử lý 

ong thợ đẻ trứng– Cầu có trứng ong thợ đẻ còn mới đem phơi nắng nhẹ hoặc phun nước
đường vào để trứng chết.

– Nếu nhộng ong đực do ong thợ đẻ ra đã vít nắp thì dùng dao sắc hớt vít
nắp rồi gõ mạnh cho nhộng rơi ra, nếu nhộng còn non thì dụng panh khêu ra.

– Nhập đàn có ong thợ đẻ trứng vào một hai đàn khác.

 

Hướng dẫn cách di chuyển đàn ong trong vườn

Hướng dẫn cách di chuyển chỗ đàn ong trong vườn đến vị trí mới , các sản phẩm của ong như mật, phấn có chất lượng không đảm bảo và cho hiệu quả kinh tế không cao vì vậy việc chuyển các đàn ong này đến vị trí mới là rất cần thiết

 

Chính vì vậy mà một trong những đặc tính sinh
học của ong mật là rất nhớ vị trí nơi ở của mình. Sau khi ra khỏi tổ dù bất cứ ở
đâu các con ong thợ đều biết đường trở về. Sở dĩ có đặc tính này là ngay từ khi
còn nhỏ tuổi khoảng từ 8 – 12 ngày tuổi các con ong non thường ra khỏi tổ từ
đầu giờ chiều để tập bay và định hướng vị trí tổ và các vật xung quanh.

 

Người
nuôi ong thường nhận thấy rằng con ong thợ non khi ra khỏi tổ đều quay đầu
trở lại. Đặc biệt hơn ong mật còn có khả năng quyết định phương hướng rất tốt,
nhờ mắt ong phát hiện được ánh sáng phân cực trên trời chiếu xuống, kể cả lúc
trời bị mây mù che phủ. Và với đặc tính này mà xã hội ong duy trì sự ổn định
và phát triển và đây là đặc điểm mà người nuôi ong cần rất lưu ý trong việc
phát triển nghề nuôi ong lấy mật
Do đặc tính của ong chỉ có khả năng tìm kiếm thức ăn ở nơi ở của mình
dưới bán kính 1000 m.

 

 

Bởi vậy người nuôi ong di chuyển đàn ong đến nơi cách
vị trí cũ trên 1000 m các con ong sau khi đi làm sẽ không biết đi đường trở về
với nơi ở cũ. Nhưng nếu đàn ong được di chuyển ở khoảng cách gần 1000 m
thì các con ong thợ sau khi đi làm không về vị trí mới vẫn trở về vị trí cũ.
Người mới nuôi ong chưa nắm được đặc tính sinh học của ong là nhất vị trí cũ
nên hay bưng đàn ong từ vị trí này sang chỗ khác dẫn đến hậu quả đàn ong sẽ
mất toàn bộ đàn ong thợ đi làm ảnh hưởng đến chất lượng đàn ong. Ngoài ra
khi các con ong trở về vị trí cũ không thấy tổ của mình sang đàn khác đánh
nhau dẫn đến chết ong thợ của cả 2 đàn .

 

 

Hạn chế

 

 

+ Chỗ đặt chật hẹp, nhiều
đàn gần nhau

+ Đàn bị nắng, gần ao

+ Thùng ong đặt ở nơi gần
bếp

+ Đặt những nơi không
được sạch: Chuồng lợn, nhà
vệ sinh

+ Những nơi người, xe đi
lại nhiều làm chấn động đàn
ong

– Tất cả các đàn ong đặt vị trí trên đều không thuận lợi cho sự phát triển của
đàn ong.

+ Ong dễ bị bệnh

+ Các sản phẩm của ong như mật, phấn có chất lượng không đảm bảo và
cho hiệu quả kinh tế không cao

 

– Việc chuyển các đàn ong này đến vị trí mới là rất cần thiết

+ Người mới nuôi ong chưa nắm được đặc tính sinh học của ong là nhớ
vị trí cũ nơi ở bán kính dưới 1000 m. Là chỉ cần chuyển vị trí đàn ong ở bất cứ
nơi nào cũng được và hậu quả là mất toàn bộ ong thợ ở tuổi đi làm ngoài ra khi
ong trở về không thấy đàn. Ngoài ra khi các con ong trở về vị trí cũ không thấy
tổ của mình sang đàn khác đánh nhau dẫn đến chết ong thợ của cả 2 đàn .

 

 

 

Các bước di đàn ong trong vườn nhà
Bước 1:

 

* Chuẩn bị chỗ đặt ong

– Chọn nơi sạch sẽ, khô ráo

– Đủ rộng để thuận lợi cho quản
lý, chăm sóc đàn

– Nơi có bóng cây che mát

– Nơi kín gió vào mùa đông

– Không bị nước trôi vào mùa
mưa bão

– Không bị chấn động, xa các đàn
ong khác

* Chuẩn bị thùng ong
– Nếu chỉ chuyển 1 đàn
ong: Cần chuẩn bị một
thùng không và 1 giá đỡ

– Nếu chuyển nhiều đàn ong
một lúc: cần chuẩn bị nhiều
thùng không và nhiều giá
đỡ thùng

 

Lưu ý: Sử dụng các dụng cụ
thúng, thùng

 

* Thao tác di chuyển đàn ong
– Vào buổi tối khi ong đã đi
làm về hết , bê đàn ong cần
chuyển đến đặt vào vị trí đã
chọn thao tác nhẹ nhàng
tránh làm xáo trộn đàn ong

 

 

 

– Đặt thùng không có ong
vào vị trí đàn vừa di chuyển – Chuyển đàn ong đến vị trí
mới

– Buổi sáng hôm sau thùng
ong đặt ở vị trí mới, ong thợ
đi làm không bay về tổ ở vị
trí mới mà lại bay về vị trí
ban đầu. Do vậy những
chiếc thùng không lúc này
có tác dụng thu lại ong thợ
đi làm về để trả lại cho đàn
của nó

 

 

 

– Chờ ong vào thùng nhiều
cần nhanh chóng chuyển
đàn ong này trở về tổ ở vị
trí mới

– Để ong không bay ra ta
dùng giấy chặn cửa tổ lạ

– Đặt thùng không có ong bên trong
xuống trước cửa ở vị trí mới ta mở
cửa ra và mở cả nắp

– Dùng cành lá quét nhẹ để ong ra
nhanh hơn

 

 

 

Lưu ý: Không để ong ở lại thùng
ong quá lâu sẽ làm chết ong thợ đói
– Cứ sau vài giờ phải bê thùng
hứng ong đến vị trí mới để cho ong
nhanh chóng được về tổ của chúng

Vào khoảng 5 – 6 giờ chiều khi ong không đi làm nữa, bê thùng hứng
ong lần cuối trong ngày để ong được về tổ hết
Chú ý: Ngày hôm sau nếu thấy ong còn về vị trí cũ thì cần tiếp tục thao tác
hứng ong như những lần trước cho đến khi ong quen chỗ mới không về chỗ cũ
nữa thì mới dừng lại

 

Làm gì khi ong cướp mật biện pháp phòng chống

Nguyên nhân. ong cướp mật là vì ong bị đói do người nuôi ong vẫn khai thác vòng mật cuối cùng khi nguồn hoa đã cạn

3.1. Tác hại

– Gây xáo động nơi nuôi ong do đánh nhau hỗn loạn